کسب و کار هوشمند چیست؟

تحلیل هدفمند کسب و کار و تحلیل رقبای سازمان برای تصمیم گیری راهبردی یکی از پایه های هوشمندی کسب و کار است. در واقع منظور از هوش کسب و کار یا اصطلاحاً BI تمام راهکارها و ابزارهایی است که با هدف معنا بخشیدن به داده‌ها و فرآیند تصمیم‌سازی، طراحی و پیشنهاد شده‌اند.
سازمان هوشمند به افراد در هر سطحی از یک سازمان اجازه می دهد که به اطلاعات دسترسی یافته، تعامل داشته و آنها را تحلیل کنند تا بتوانند کسب و کار را مدیریت کرده و بازدهی را ارتقاء دهند. کشف عوامل موفقیت در سازمان و تحقق آنها به صورتی کارا، یکی از اهداف اصلی سازمان هوشمند است.
امروزه در سازمان های پیشرو مباحث برنامه ریزی جامع، مدیریت زنجیره تامین و مدیریت ارتباط با مشتری در کنار هوشمندی کسب و کار دیده می شوند. این گونه سازمانها راهبرد رقبا را بهتر و سریعتر پیش بینی و تحلیل می کنند و بنابراین راحتتر می توانند از شکستها و موفقیتها درس بگیرند.
ضمن اینکه استخراج الگوهای عملکردی و رفتاری از داده های موجود در مراکز داده در سیستم های هوشمندی کسب و کار یکی از امکانات مهم است که می تواند برای مدیران بسیار راهگشا باشد.

تعاریف و تاریخچه هوش تجاری

• Ghoshal & Kim (1986)- یک فلسفه مدیریتی و ابزاری جهت کمک به سازمان ها برای مدیریت و تصفیه اطلاعات کسب و کار با هدف اتخاذ تصمیمات کارا در محیط کسب وکار
• Kulkarni  & King (1997)- یک محصول از تحلیل داده‏ های کسب و کار با استفاده از ابزار‏های هوش تجاری. این محصول به عنوان نتیجه‏ ای از این تحلیل پدید آمده است.
• Mark & Mary Whitehorn IBM (1999)- یک عبارت چتری که به طور گسترده‏ فرآیند‏های دخیل در استخراج اطلاعات ارزشمند کسب و کار از حجم وسیعی از داده‏های موجود در داخل یک سازمان را پوشش می‏دهد.
• Adelman و Moss  (۲۰۰۰)- هوش تجاری، یک عبارت که دربرگیرنده محدوده وسیعی از راه حل‏ها و نرم‏افزار‏های تحلیلی برای جمع آوری، یکی کردن، تحلیل و ارائه دسترسی به اطلاعات از یک مسیر پیشنهادی است تا به کاربران یک سازمان اجازه دهد که تصمیمات بهتری در کسب و کار اتخاذ نمایند.
• Paul Balacky & Richard Fayers – عبارتست از بُعد وسِیعی از کاربردها و تکنولوژی برای جمع آوری داده و دانش جهت تولِید پرس و جو در راستای آنالِیز بنگاه برای اتخاذ تصمیمات تجاری دقِیق و هوشمند.
• Larissa T. Moss, Shaku (2005)- هوش تجاری، نه بعنوان ِیک محصول و نه بعنوان ِیک سِیستم، بلکه بعنوان ِیک معماری موردنظر است که شامل مجموعه ای از برنامه های کاربردی و تحلِیلی است که به استناد پاِیگاه های داده عملِیاتی و تحلِیلی به اخذ و کمک به اخذ تصمِیم  برای فعالِیت های هوشمند تجاری می پردازند.
• لونکویست و پیرتیماکی(۲۰۰۶) – بیان کرده اند که اصطلاح هوش تجاری می تواند برای دو مفهوم زیر به کار رود:
• ۱.اطلاعات و دانش مرتبط سازمان که محیط کسب و کار، سازمان، شرایط بازار، مشتری، رقبا و ذینفعان و ملاحظات این چنینی را توصیف می نماید.

2. فرایندهای سیستماتیکی که بوسیله سازمان در جهت اکتساب، تحلیل و توزیع اطلاعات برای تصمیم گیری در مورد کسب و کار به کار گرفته می شوند.

• Turban و همکارانش (۲۰۰۷)- یک عبارت چتری است که دربرگیرنده ابزار‏ها، معماری‏ها، پایگاه‏های داده، پایگاه داده تحلیلی، مدیریت عملکرد، متدولوژی‏ها و … می‏باشد که همه آن‏ها در قالب یک مجموعه نرم‏افزاری یکپارچه جمع آوری شده‏اند.
• Thomas Davenport(2010)- هوش تجاری را شامل تحلیل های کسب و کار (Business Analytics)، پردازش تحلیلی بر خط (OLAP)، پرس و جوها (Queries)، گزارش ها (Reports) و ابزارهای هشدار (Alert Tools) تعریف کرد.
• Eckerson(2010) – این بینش را که هوش تجاری می بایست در ایجاد ابزارهایی مانند تولید گزارش ها، پرس و جوهای تحلیلیOLAP داشبوردها، روش های داده کاوی و ابزارهای برنامه ریزی و مدل سازی توانا باشد را ایجاد نمود.

 

چهار منظر هوش تجاری

۱. منظر مدیریتی

– تصحیح و پیاده سازی فرایند تصمیم گیری مدیران که در آنها دانشی بر پایه دقیق ترین و جامع ترین اطلاعات واقعی سازمان، ایجاد می شود.
– استفاده از دانش ایجاد شده برای تصمیم گیری
– افزایش توانایی مدیر در اعمال تصمیمات استراتژیک

۲- منظر معماری و فرایندهای سازمانی

– BI یک Framework است.
– بستری برای حرکت از داده به اطلاعات و از اطلاعات به دانش
– تمرکز بر فرایندهای تصمیم گیری در سطوح مختلف مدیریتی در سازمان
– افزایش کارآیی سازمان
– اتحاد و یکپارچگی فرایندهای سازمان

۳- منظر بازار

– ایجاد برتری رقابتی با استفاده از ابزارهای قدرتمند تحلیل رقبا
– نظارت (Monitoring) هوشمند تعامل با مشتریان، شرکای تجاری
– نظارت هوشمند بازار و شناسایی تغییرات آتی آن
– فرآیند بالابردن سوددهی سازمان در بازار رقابتی

۴- منظر فناوری

– یک سیستم هوشمند است .
– بستر فنی و معماری مناسب جهت گسترش و استفاده بهینه از منابع را داراست.
– استفاده از ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری در راستای شناسایی، جمع آوری، پردازش و نتیجه گیری و نمایش داده ها و اطلاعات مورد نیاز در سازمان
– مبتنی بر پایگاه داده های بزرگی مانند Data Warehouseو پایگاه داده های عملیاتی.
– مبتنی بر پردازش تحلیلی بر خط (OLAP)

سطوح مختلف هوش تجاری

سطح استراتژیک

• تصمیم‌گیری‌های کلان سازمان
• توسط مدیران رده بالا
• قابل اجرا در دوره های طولانی و با حجم بالای داده ها. که نتایج حاصل از آن، تاثیرات بلندمدت و کلانی در سازمان می گذارد.
• امکان تنظیم دقیق هدفها و پیگیری تحقق آنهاتوسط سیستمهای هوش تجاری
• ارائه گزارشهای مقایسه ای مختلف مانند نتایج حاصل از بررسیهای تاریخی، سودمندی پیشنهادهای خاص،اثربخشی مجاری توزیع اطلاعات همراه با شبیه سازی نتایج مربوط به توسعه و پیش بینی آینده بر پایه برخی پیش فرضها

سطح تاکتیکی

• عملیاتی که در حوزه مدیران میانی شامل پیگیری عملیات در سطح پایین، نحوه انجام آن، گزارش‌گیری
• جمع‌بندی داده‌های مفید و اتخاذ تصمیمات میان‌مدت سازمان
• سیستمهای هوش تجاری، پایه ای برای تصمیم گیری منطبق با مدیریت بازار ، مدیریت فروش ، مدیریت مالی ، مدیریت سرمایه و … به وجود آورند.
• تصحیح عملکرد شرکت در جهت تحقق اهداف راهبردی و افزایش اثربخشی
• خوشبین بودن نسبت به اقدامات آتی شرکت

سطح عملیاتی

• پایین‌ترین سطح انجام فعالیت‌های تجاری
• معمولا به صورت تکراری در رده‌های پایین عملیاتی
• تاثیرات کوتاه مدت و خرد نتایج حاصل از تصمیمات
• تحلیلهای موردی و پاسخ به پرسشهای مرتبط با عملیات مداوم بخشها با استفاده از سیستمهای هوش تجاری
• برآوردهای مالی به روز شده ، فروش و همکاری با فروشندگان ، مشتریان و …، با استفاده از هوش تجاری

اهداف هوش تجاری

هدف از هوش تجاری تفسیر آسان حجم زیادی از داده ها با استفاده از مجموعه ای ابزار است.
شناسایی فرصت های جدید و اجرای موثر یک استراتژی با بینشی عمیق، می تواند مزیت های رقابتی جدید و توسعه پایدار را برای سازمان ها به ارمغان آورد.
BI علاوه بر این اهداف کاربردی برخی اهداف مهم زیرساختی هم دارد. این اهداف در سازمان بیشتر مربوط به ایجاد یک بستر و معماری باثبات، قابل گسترش، تعامل پذیر و منعطف است که امکان به کارگیری فناوری های نوین تجاری را در سازمان فراهم می کند.

انتظار داریم که یک سیستم BI، آنالیز داده را به کمک آنالیز آماری و بر مبنای یک پایگاه داده تحلیلی میسّر سازد.

کاربردها و منابع سیستم های مبتنی بر هوشمندی کسب و کار

• استخراج و تحلیل داده ها
• سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان
• مدیریت ارتباط مشتری
• مدیریت زنجیره تامین
• چرخه اتوماسیون اداری
• شناسایی الگوها و اطلاعات بازار کسب و کار

مثلا موفقیت در مدیریت زنجیره تامین نیاز به تحلیل های آماری دقیق از وضعیت تامین کنندگان دارد که در این ارتباط هر چه داده ی مفیدتری را بتوان از سیستم استخراج کرده، به همان نسبت مدیریت و راهبری سیستم هم آسانتر خواهد بود.
هنگامی که داده های پراکنده و عظیم در سیستمهای هوشمند متراکم، طبقه بندی و فیلتر شده و بصورت جدول و نمودارهای متنوع به راحتی به اطلاعات تبدیل شوند، تصمیم سازی بر اساس آنها ساده تر خواهد بود و تحلیل گران می توانند تفسیر دقیق تری از آنها ارائه کنند و در روند تصمیم سازی مدیران بسیار راهگشا باشد.

پله های هوشمندی کسب و کار

– جستجو به‌دنبال حقایق قابل اندازه‌گیری و قابل تفکیک درباره کسب و کار
– انتخاب و استفاه از یک متدولوژی سیستماتیک برای تجزیه و تحلیل حقایق
– معنابخشی به داده ها و اطلاعات
– طراحی و توسعه مدل‌هایی برای تشریح فعالیت ها و تاثیرات آن از/ بر محیط
– یافتن روش‌های مختلف جمع‌آوری بازخورد
– تعهد به تصمیم‌سازی‌ها و اقدامات متکی بر این مشخصه‌ها و تحلیل‌ها
پیاده سازی سازمان هوشمند
– برنامه ریزی و سازماندهی
– جمع آوری اطلاعات از منابع
– پردازش داده ها
– ایجاد پایگاه اطلاعاتی یا افزودن داده ها به پایگاه داده فعلی
– تجزیه و تحلیل اطلاعات
– ارائه گزارشات، جداول و نمودارها
– دسته بندی و نشر

مزایای استفاده از هوشمندی کسب و کار

– رشد نرخ بازگشت سرمایه
– رشد ارزش افزوده
– رشد درآمد
– بهینه سازی فرایندها و استفاده از فرصتهای بازار
– جذب و حفظ مشتری
– یکپارچگی سیستمهای کاربردی
– سازماندهی فعالیتهای پیچیده بر اساس هوشمندی کسب و کار

نقش هوشمندی کسب و کار در رضایت مشتری

سیستم هوشمند ارتباط با مشتری می تواند بصورت یک سرویس یا محصول جدید، یک ساختار جدید، یک فرایند تولید جدید، و یا یک سیستم جدید اداری باشد. و در این میان عامل کلیدی موفقیت برای شرکتها میزان نوآوری آنها در استفاده از فناوری است.
فناوری مورد کاربرد می تواند قابلیت بکارگیری نوآوری ها باشد و یا معرفی فرآیندها ، محصولات و ایده های جدید در بازار و سازمان. این فعالیتها نوآورانه نقش مهمی در موفقیت شرکتها داشته و می توانند مزیت رقابتی بزرگی به حساب آیند.

بکارگیری هوشمندی کسب و کار

برای هوشمندسازی فرایند کسب و کار لازم است در مرحله اول فرآیند دسترسی به اطلاعات تسهیل شود. به طوری که تصمیم گیرندگان در هر زمان و هر مکان بتوانند بدون نیاز به واسطه به اطلاعات مربوطه مراجعه کنند و انواع تحلیلهای موردنظر خود را انجام دهند. ضمن اینکه لازم است امکان فیلتر کردن اطلاعات و بررسی آنها از ابعاد و زوایای مختلف ممکن باشد تا بتوان در صورت نیاز تمام عوامل را به راحتی مشاهده کرده و چالشها و موفقیتهای سازمان را جستجو و تحلیل کرده و مزیت رقابتی ایجاد کرد.
حال برای سهولت دسترسی به اطلاعات لازم است ابتدا فرایندهای سازمان خودکارسازی و مکانیزه شود. تمام مکاتبات و سرویسها الکترونیکی شده و فرایندهای مورد نیاز به خوبی شناسایی شود. که این مهم به کسب تجربه و دانش در زمینه ی مدیریت فرایندهای کسب و کار و استخراج دانش نیاز دارد.

نرم افزارهای هوشمندی کسب و کار

بهره گیری از یک سیستم اتوماسیون اداری مناسب و کارآمد برای خودکارسازی کارهای سازمان بسیار مهم است. و پس از انتخاب و نصب سیستم لازم است فرایندهای سازمان به خوبی در آن تعریف شده، اقدامات لازم لیست شده و متناسب با اولویتها منظم شوند.
از جمله نرم افزارهای مورد استفاده در هوشمندسازی کسب و کار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

SAP Business Objects
Website: www.sap.com

Datapine

Website: www.datapine.com

MicroStrategy
Website: www.microstrategy.com

SAS Business Intelligence
Website: www.sas.com

Yellowfin BI
Website: www.yellowfinbi.com

QlikSense
Website: www.qlik.com

Zoho Analytics
Website: www.zoho.com/analytics

Sisense
Website: www.sisense.com

Microsoft Power BI
Website: www.powerbi.microsoft.com

Looker
Website: www.looker.com

ابزارها و برنامه‌های هوش تجاری

از میان فناوری های مختلفی که برای هوشمندسازی کسب و کار یک سازمان مورد نیاز است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– تجزیه و تحلیل موقت

نوشتن و اجرای درخواستها به منظور تجزیه و تحلیل مسائل کسب و کار در این فاز قابل انجام است. تا زمانی که منظم اجرا شده و نتایج آنها در گزارشات و داشبوردگنجانده شود.

– پردازش تحلیلی آنلاین

ابزارهای پردازش تحلیلی آنلاین ( OLAP) کاربران را قادر می‌سازد داده‌ها را در چند بُعد و بر روی پایگاه داده های ستونی تجزیه و تحلیل کنند. بر خلاف روشهای پیشین که لازم بود داده ها از یک انبار داده استخراج شده و در مکعب های OLAP ذخیره شوند.

– اپلیکیشن های BI

هوش تجاری موبایل، برنامه‌ها و داشبوردهای BI را در تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها در دسترس قرار می‌دهد. این ابزارها بیشتر برای مشاهده ی داده‌ها از تجزیه و تحلیل آنها استفاده می‌شوند و به گونه ای طراحی می شوند که استفاده از آنها راحت و بدون دردسر باشد.

– BI در زمان واقعی

برنامه های real time هوشمندی کسب و کار، داده ها را جمع‌آوری کرده و پردازش آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند. تا اطلاعات مختلف مرتبط با فعالیت‌های تجاری، رفتار مشتری، بازارهای مالی و … در اختیار کاربران قرار گیرد.

– BI عملیاتی

BI عملیاتی و یا اطلاعات عملیاتی (OI)هم نوعی تجزیه و تحلیل real time است که می تواند اطلاعات را به مدیران و کارگران خط مقدم در عملیات تجاری برساند. این برنامه‌ها برای کمک به تصمیم‌گیری عملیاتی و امکان اقدام سریعتر در مورد موضوعات طراحی شده‌اند.
به عنوان یک مثال ساده، برای کاهش گلوگاه های توزیع، به نمایندگان مرکز تماس کمک می کند تا اگر مشتریان مشکلی در دریافت کالا دارند، آن را سریعا گزارش کرده و بن بست های سیستم توزیع یا تحویل را کاهش دهند.

– BI جاسازی شده

این ابزار به کاربران تجاری کمک می کند که داده را در برنامه های تجاری تجسم کرده و تجزیه و تحلیل کنند.

– اطلاعات مکانی

قابلیت تجسم داده های مبتنی بر نقشه ی تجزیه و تحلیل را فراهم می کند تا بتوان از آنها در فروشگاه های خرده فروشی، بازاریابی مبتنی بر مکان و یا راهکارهای تدارکات مورد استفاده قرار داد.

مزایای سیستمهای اتوماسیون اداری

• کاهش حجم کاری و صرفه‌جویی در زمان
• پشتیبانی عالی از چندوظیفه ای
• بهبود قابلیت امکان انجام کار
• قابلیت پشتیبانی در محیط اداری

کلام آخر

هوشمندی کسب و کار عاملی کلیدی در کسب مزیت رقابتی برای شرکت‌های فناوری محور است. نتایج تحقیقات تایید می کنند که از میان ابزارهای تشکیل دهنده هوشمندی کسب و کار، سیستم‌های اطلاعات دارای معنادارترین رابطه با مزیت رقابتی است. مدیریت اطلاعات و داده‌های سازمان با بکارگیری نرم‌افزار اتوماسیون اداری و فرایندها در سازمان به راحتی محقق خواهد شد. بکارگیری هوش مصنوعی و جدیدترین تکنولوژی های دنیا در این ابزارها به هوشمندی کسب و کار کمک شایانی خواهد کرد.